Van Participatietraject tot adviesrapportage
Gemeenteraden aan zet voor Verantwoord op weg
Volgens de deelnemers aan het participatietraject staat de verkeersleefbaarheid in het Heuvelland onder druk. Deelnemers vragen om op de rem te trappen en nog eens goed te kijken naar het belang van landschap, natuur, cultuur, rust en stilte. Op deze kurk drijven immers onze leefbaarheid, economie en de aantrekkelijkheid voor inwoners en gasten van het Heuvelland. Het participatietraject bestond o.a. uit een enquête (570 respondenten), digitale werkgroepen (ongeveer 75 deelnemers), het beantwoorden van mails en het voeren van (telefoon)gesprekken. Nu zijn de gemeenteraden aan zet. In juni vindt er een gezamenlijke beeldvormende vergadering plaats. In juli nemen de drie gemeenteraden in aparte raadsvergaderingen besluiten.
Het Heuvelland nodigt ons uit om te wandelen, te sporten, vakantie te vieren, te wonen en te werken. We waarderen het landschap en we willen ervan blijven genieten. We zijn trots op ons bijzonder stukje buitenland in eigen land. En toch … soms ‘vliegen’ we uit de bocht en is het op sommige dagen en sommige plekken best druk en gaan verschillende groepen gebruikers elkaar irriteren.
De roep voor een totaalaanpak van leefbaarheid, natuur en economische vitaliteit wordt luider. Hoe zorgen we ervoor dat het bonte pallet van gebruikers, zoals fietsers, motorrijders, automobilisten en bestuurders van landbouwvoertuigen, maar ook bijvoorbeeld wandelaars, mountainbikers en ruiters, rekening houdt met elkaar en verantwoord op weg gaat?
Van gemeentelijke moties naar gezamenlijke stip op de horizon
In het afgelopen jaar hebben Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem en Vaals (de Lijn-50 gemeenten) uitvoering gegeven aan drie moties die door de raden zijn aangenomen: breng de ervaren verkeersleefbaarheid in kaart, ga in dialoog met betrokkenen en kom met een voorstel voor duurzame maatregelen.
Via een uitgebreid participatietraject heeft vervolgens het projectteam ‘Verantwoord op weg’ veel ervaringen en ideeën opgehaald van inwoners, ondernemers, dagrecreanten, verblijfstoeristen en belangenorganisaties van bijv. agrariërs, horeca, toerisme, fietsers, motorrijders en wandelaars.
Uit het participatietraject blijkt dat verkeersleefbaarheid in het Heuvelland een complex thema is. Drukte wordt door iedereen anders beleefd. Met drukte in relatie tot leefbaarheid, milieu en economie zijn vele belangen gemoeid. Mensen hebben ook verschillende rollen. Bijvoorbeeld de bewoner die zelf ook recreant is (wandelaar, fietser, wielrenner, motorrijder, bezitter van oldtimer etc.). De ondernemer die zelf ook inwoner is. De vertegenwoordiger van een belangenorganisatie die zelf ook ondernemer en inwoner is.
Daarom is met een groep deelnemers van het participatietraject naar het gemeenschappelijke belang gezocht; een stip op de horizon waar we in 2030 met zijn allen naartoe willen.
‘In 2030 is het Heuvelland nog steeds gastvriendelijk, authentiek en bourgondisch. Naast de hectiek van alledag komen we – inwoners, dagrecreanten en verblijfstoeristen – hier tot rust, met respect voor elkaar. We ontvangen graag gasten die deze manier van ‘slow living’ waarderen en respecteren. We genieten van de fijnschaligheid en onze lokale producten die op duurzame wijze worden geproduceerd. We ondernemen innovatief. Kwaliteit in het algemeen en kwalitatief recreëren staan voorop. We beschermen de kwaliteit van leven voor onze inwoners. We handhaven en ontwikkelen waardevolle landschappen, cultuurhistorie en biodiversiteit.’
Advies aan de gemeenteraden
Deelnemers van het participatietraject en het projectteam hebben samen geconstateerd dat het duurzaam aanpakken van ervaren verkeersoverlast een traject van lange adem is.
Verkeersoverlast is niet morgen opgelost. De oorzaak van de ervaren overlast is veelal te herleiden naar nog niet optimale infrastructurele voorzieningen én ongewenst, soms zelfs onveilig en wettelijk niet toegestaan (verkeers)gedrag. Op basis van onderzoek en het participatietraject is advies uitgebracht aan de gemeenteraden voor een te bepalen koers en te nemen maatregelen.
De raden worden geadviseerd de huidige samenwerking met direct betrokkenen, belangenorganisaties en overheden voort te zetten om in de toekomst te komen tot meer concrete maatregelen én de stip op de horizon als perspectief voor de verkeersleefbaarheid vast te stellen.
De raden worden gevraagd een aantal duurzame keuzes te maken zoals:
- Zet verkeersleefbaarheid hoog op de bestuurlijke agenda;
- Maak een belangenafweging door te kiezen voor een soort ecosysteem;
- Zet integraal in op de kwaliteitsbezoeker die de Cittaslow-normen en waarden deelt en respecteert;
- Laat een ‘ruimtemonitor’ op Zuid-Limburgse schaal ontwikkelen voor het ophalen van concrete en betrouwbare gegevens waarmee keuzes kunnen worden gemaakt voor druktespreiding en fysieke of andersoortige maatregelen.
Ecosysteem voor het Heuvelland
Gedragsverandering en een beleidsmatige aanpak, maken een belangrijk onderdeel uit van het herstelproces. Ondanks dat het voorgestelde maatregelenpakket ook insteekt op kortetermijnmaatregelen, zal het resultaat pas echt zichtbaar worden op de langere termijn.
Nu experimenteren
Een duurzame aanpak draagt bij aan het herstel van de balans van het ecosysteem in het Heuvelland, maar komt niet tegemoet aan de roep van met name de inwoners voor een urgente aanpak. Daarom worden ook kortetermijnmaatregelen geadviseerd om de verkeersdruk in dit seizoen alvast wat te verlichten:
- Laat een brede gedragscampagne ontwikkelen gebaseerd op een concreet maatregelenpakket. Zoek de samenwerking op met bestaande campagnes. Richt de campagne op de thema’s die uit het participatietraject naar voren komen zoals verkeersdrukte, geluid, gedrag, natuur.
- Formeer een zogenaamd ‘regieteam’ dat verkeersdrukte monitort en een werkbudget heeft om maatregelen te ontwikkelen die ingezet kunnen worden op top(drukte)dagen.
- Maak budget vrij voor pilots om te gaan experimenteren. Deelnemers van het participatietraject zien de oplossing voor verkeersoverlast namelijk vooral in harde maatregelen zoals het afsluiten van wegen en strikte handhaving.
Daar waar nodig worden de voorgestelde pilots komende periode met aanwonenden en betrokkenen verder uitgewerkt. Het betreft bijvoorbeeld het tijdelijk afsluiten van bepaalde wegen voor motoren of volledige afsluiting voor doorgaand verkeer. Door goed te monitoren worden de resultaten en de effecten op omliggend gebied in kaart gebracht. Hierna wordt een advies aan de colleges uitgebracht. Doordat het tijdelijke experimenten betreft van maximaal 3 maanden, zijn geen verkeersbesluiten nodig en kan snel ingegrepen worden als blijkt dat het experiment enkel nadelige effecten heeft.
Extra aandacht voor handhaving
Afsluitend en op dringend verzoek van de deelnemers van het participatietraject wordt aan de gemeenteraden geadviseerd om op korte termijn actief in te zetten op handhaving van gedrag, snelheid en geluid. Het handhaven op overtredingen is echter een bevoegdheid van de politie, om deze reden wordt geadviseerd een sterk signaal af te geven in de zogenaamde driehoek met het dringende verzoek voor meer politiecapaciteit.
Op basis van deskresearch en participatietraject is een rapportage opgesteld. Deze is vrijdag 11 juni aan de raden aangeboden, inclusief begeleidende raadsvoorstellen.
Met de deelnemers van het participatietraject wordt gestreefd naar het opstellen van een gezamenlijke Akte van Ambitie om deze aan te bieden aan de gemeenteraden op 23 juni.
Raadsvergaderingen volgen
Op 23 juni vindt een gezamenlijke digitale raadsvergadering plaats. De vergadering van 23 juni is live te volgen via: https://www.youtube.com/griffiegulpenwittem.
Insprekers kunnen zich uiterlijk dinsdag 22 juni tot 12.00 uur aanmelden via mail naar griffie@gulpen-wittem.nl.
De gemeente Vaals neemt in de raadsvergadering van 12 juli een besluit.
Gemeente Eijsden-Margraten op 13 juli.
Gemeente Gulpen-Wittem op 15 juli.
De raadsstukken zijn te bekijken via:
Vaals https://vaals.bestuurlijkeinformatie.nl/
Eijsden-Margraten https://eijsdenmargraten.bestuurlijkeinformatie.nl/
Gulpen-Wittem https://gulpenwittem.bestuurlijkeinformatie.nl/
