Uitkomsten pilots Verantwoord op weg bekend
De ervaringen en de effecten van de eerste vier pilots voor Verantwoord op weg uit eind 2021 zijn geanalyseerd. Dit is gebeurd op basis van bevindingen van politie en buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s), een enquête te onder inwoners en betrokken weggebruikers, ontvangen mails, brieven en telefoontjes, inloopbijeenkomsten en verkeersmetingen. Het evaluatierapport is begin februari vastgesteld door de colleges van de drie gemeenten.
De pilots hebben waardevolle inzichten opgeleverd. Aanbevolen is om de locaties van de pilots in Terziet en de Viergrenzenweg uit te werken tot definitieve maatregelen en daarbij de verkregen aandachtspunten mee te nemen. De twee overige pilots kunnen maatschappelijk gezien op te weinig draagvlak rekenen en worden daarom in de huidige vorm niet gecontinueerd. Ge-meenten kunnen zelf de afweging maken om de pilots op een andere manier op te pakken.
Ambitie en uitdaging
Inwoners, recreanten en weggebruikers van het Heuvelland hebben een gezamenlijke opgave voor duurzame mobiliteit ten gunste van verkeersleefbaarheid, landschap en economische vitaliteit. Hoe zorgen we ervoor dat we samen verantwoord op weg gaan?
In de eerste helft van 2021 is door de deelnemers van het participatietraject een stip op de horizon geformuleerd: ‘In 2030 is het Heuvelland nog steeds gastvriendelijk, authentiek en bourgondisch. Naast de hectiek van alledag komen we – inwoners, dagrecreanten en verblijfstoeristen – hier tot rust, met respect voor elkaar. We ontvangen graag gasten die deze manier van ‘slow living’ waarderen en respecteren. We genieten van de fijnschaligheid en onze lokale producten die op duurzame wijze worden geproduceerd. We ondernemen innovatief. Kwaliteit in het algemeen en kwalitatief recreëren staan voorop. We beschermen de kwaliteit van leven voor onze inwoners. We handhaven en ontwikkelen waardevolle landschappen, cultuurhistorie en biodiversiteit.’
De drie gemeenteraden hebben in juli 2021 groen licht gegeven voor een uitvoeringsagenda. Hierin staan de eerste duurzame maatregelen tot 2030 voor een totaalaanpak van (verkeers)leefbaarheid, landschap en economische vitaliteit én voor de uitvoering van vier pilots voor de korte termijn.
Vier pilots
Tussen 1 augustus en 1 november 2021 zijn vier pilots uitgevoerd. Het doel was het verminderen van verkeersoverlast, het verbeteren van verkeersleefbaarheid en het vergroten van de verkeersveiligheid. Aanleiding was de dringende roep vanuit het participatietraject voor het afsluiten van wegen en strenge handhaving daarvan. Drie pilots waren bedoeld om ervaring op te doen met afsluitingen en het meten van de effecten. De vierde pilot was bedoeld om de verkeersveiligheid van fietsers en voetgangers, auto’s en bussen te verhogen.
1) Terziet (Gulpen-Wittem) was tijdens de pilot gesloten voor gemotoriseerd verkeer met uitzondering van bestemmingsverkeer. Van inwoners of omwonende zijn weinig negatieve reacties ontvangen. De afsluiting leverde voor het handhaven ervan geen onwerkbare discussies op. Het college van Gulpen-Wittem heeft besloten om de pilot uit te werken tot een definitieve maatregel. Er wordt onderzocht of de Kuttingerweg (verbinding naar Plombières/ Sippenaeken) ook afgesloten kan worden voor door-gaand gemotoriseerd verkeer om zo het hele gebied meer autoluw te maken.
2) Tijdens de pilot op de Viergrenzenweg in Vaals werden fietsers voor hun eigen veiligheid en die van voetgangers, auto’s en bussen met extra attentieborden via een alternatieve route de berg af naar het centrum geleid. Uit waarnemingen van boa’s blijkt dat vooral de inwoners zich niet aan de regels houden en daardoor onveilige situaties veroorzaken. Bewoners hebben extra ideeën voorgesteld voor het verbeteren van de straatinrichting. Het college van Vaals heeft besloten om de pilot uit te werken tot een definitieve maatregel. Er wordt onderzocht of invulling gegeven kan worden aan de suggesties van inwoners en op welke wijze eigen inwoners aangesproken kunnen worden op onveilig rijgedrag.
3) Euverem-Beutenaken (Gulpen-Wittem) was tijdens de pilot gesloten voor gemotoriseerd verkeer met uitzondering van bestemmingsverkeer. Het verkeer op de Slenakerweg is tijdens de pilot licht afgenomen en heeft zich verplaatst naar onder andere de Reijmerstokkerdorpsstraat. De toename heeft niet geleid tot een overbelasting van de alternatieve routes. Het ontwerp en de inrichting van de straat zijn geschikt voor meer verkeer. Officieel is de N595 en N278 de doorgaande route. Inwoners geven vaak de voorkeur aan de Slenakerweg. Deze weg wordt als veiligere weg ervaren.
Handhaving was bij deze pilot erg lastig. Een uitleg als: “ik ga kijken op een adres om te zien of dit een leuke vakantiebestemming is voor volgend jaar” en “ik wil op een bankje bij de Gulp gaan zitten” is al een geldige reden om als bestemmingsverkeer door te rijden.
Een groep bewoners uit Slenaken voelde zich gedupeerd. In een petitie lieten zij weten dat zij zich afgesloten van de buitenwereld voelden. Ook zijn er initiatiefgroepen met verschillende belangen. Sommige groepen van bewoners zijn van mening dat zij in hun leefomgeving geconfronteerd worden met de toeristische ontwikkelingen in de kern Euverem. Ze vinden dat niet alleen inwoners van Beutenaken en Euverem last ervaren van het toeristisch recreatief verkeer in hun dorp. Ook inwoners van Slenaken hebben hier last van. Ze willen dat er maatregelen in Slenaken worden getroffen. In samenwerking met de gemeente Gulpen-Wittem gaan de bewoners bekijken welke maatregelen zij geschikt vinden voor verkeer dat te hard rijdt en geluidsoverlast veroorzaakt.
Gelet op het geringe draagvlak voor de pilot heeft het college van Gulpen-Wittem besloten de pilot niet uit te werken tot een definitieve maatregel.
4) De Epenerbaan (Vaals) was tijdens de pilot op zaterdag en zondag tussen 9.00 en 21.00 uur afgesloten voor motoren. Het verbod was goed te handhaven. Voor de duur van de pilot zijn extra handhavingsacties ingekocht (boa’s) en georganiseerd. De reguliere politiecapaciteit is ontoereikend om structureel deze maatregel te kunnen handhaven. De afsluitingsmaatregel bleek het gedrag van motorrijders die te hard rijden en de geluidnormen overtreffen niet te beïnvloeden. Motorrijders voelden zich gediscrimineerd en reden op eenzelfde manier door de omliggende kernen van Epen en Vijlen. De indruk bestaat dat de afsluitingsmaatregel en het handhaven daarop onderling negativisme juist heeft aangewakkerd.
Gelet op het geringe draagvlak en het negatieve effect/benadeeld voelen van de pilot heeft het college van Vaals besloten de pilot niet uit te werken tot een definitieve maatregel.
Samenvatting evaluatie pilots
De evaluatie van de vier pilots laat opnieuw zien dat verkeersleefbaarheid zeer actueel is. Het onderwerp is complex, leeft erg onder de bevolking en is emotioneel beladen. De ‘stip op de horizon’ zoals verwoord in het participatieproces dreigt onder te sneeuwen door de kritische en emotionele reacties op de pilots. Communicatie en participatie blijven daarom centrale aandachtspunten.
De drie pilots met afsluitingsmaatregelen hebben waardevolle inzichten opgeleverd, maar verminderen de verkeersoverlast te weinig. Handhaving is niet de enige en ultieme oplossing. Handhaving is het sluitstuk van een pakket aan maatregelen (infrastructuur, educatie en voorlichting) voor spreiding van het verkeer en gewenst gedrag.
Vooruitblik 2022
Het projectteam is druk bezig met de voorbereidingen voor de volgende activiteiten uit de uitvoeringsagenda. Zo wordt in 2022 onder andere gestart met Regioregie om in drukkere periodes en op topdagen overlast van verkeer te verminderen door reizigersstromen (bezoekers, forenzen, doorgaand verkeer) te sturen en het regionale wegennet beschikbaar te houden.
Het projectteam heeft ook de opdracht gekregen de samenwerking met Provincie Limburg, andere Heuvellandgemeenten, politie, Visit Zuid-Limburg, LLTB, ANWB en natuurorganisaties te intensiveren.
De stuurgroep en de drie colleges hebben besloten om de komende maanden de tijd te nemen om de projectorganisatie door te ontwikkelen. Zodat he uitvoeringsprogramma en participatietraject met belanghebbenden krachtiger opgepakt kan worden. Het vraagstuk van verkeersleefbaarheid is immers
complex. Het bijbehorend participatietraject omvangrijk. De ambitie hoog. En de bemensing van de projectorganisatie is smal.
In de gemeenten Gulpen-Wittem en Vaals is door de gemeenteraad nog geen geld beschikbaar gesteld voor uitvoering van de vervolgaanpak in de tweede helft van 2022. Deze gemeenten krijgen medio 2022 een raadsvoorstel waarin wordt gevraagd om de benodigde middelen en capaciteit beschikbaar te stellen.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Noot voor de redactie:
Kijk voor meer informatie en het hele evaluatierapport van de pilots op www.zuidlimburgbereikbaar.nl/verantwoordopweg
Persvragen kunt u mailen naar verantwoordopweg@zuid-limburg-bereikbaar.nl. Of neem contact op met Anouk Broex 06 – 15 16 38 95.
Het project ‘Verantwoord op weg’ is een samenwerking tussen de drie Lijn 50 gemeenten, de Provincie Limburg, Politie Heuvelland, Staatsbosbeheer, Zuid-Limburg Bereikbaar.
